Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2009

Για την κακόβουλη χρήση προσωπικών στοιχείων

Μια νέα μορφή τραμπουκισμού στο Ελληνικό διαδίκτυο είναι και η δημοσιοποίηση του τηλεφώνου του εργοδότη σας μαζί με προτροπές να του κοινοποιήσουν τις πολιτικές σας απόψεις ώστε να σας απολύσει, ή για να υποστείτε κάποια παρενόχληση. Αυτό όμως, πρέπει να ξέρετε ότι είναι παράνομο.

Δυστυχώς όλοι μπορούμε να το πάθουμε αυτό. Π.χ. αν έχουμε αναρτήσει κάπου τo βιογραφικό μας σημείωμα, αλλά ταυτόχρονα έχουμε αναπτύξει και πολιτικές -ή άλλες- δραστηριότητες στο διαδίκτυο που ενδεχομένως δεν αρέσουν στον εργοδότη μας (ή σε άλλα πρόσωπα στον επαγγελματικό μας χώρο).

Αφορμή για αυτό εδώ το ιστοσημείωμα είναι η παρενόχληση του ιστολόγου Omadeon 
(στο τέλος μιας διένεξης που εκτυλίχτηκε εδώ) από κάποιους που θέλησαν να του προξενήσουν σοβαρή επαγγελματική βλάβη:
Αυτή η εικόνα είναι screen-shot ενός μέρους του ιστολογίου που κάνει τη στοχοποίηση. Με κόκκινο προστέθηκαν μετά δικές μας σημειώσεις. (Ποτέ δεν βάζουμε σύνδεσμο σε παρανομούντα ιστολόγια).
Στο πρωτότυπο υπάρχει ένας σύνδεσμος κάτω δεξιά που οδηγεί σε screen-shot από το blog του Omadeon, με κάποιες απόψεις του που οι δράστες ελπίζουν ότι θα ενοχλήσουν σοβαρά κάποιον που θεώρησαν εργοδότη του. Η δήλωση (στο πάνω μέρος) ότι "τα στοιχεία αναγράφονται για πληροφοριακούς λόγους" είναι παραπλανητική, αφού φανερός σκοπός εδώ είναι μόνο η δυσφήμηση, με τη φανερή πρόθεση της προξένησης σοβαρής επαγγελματικής βλάβης (ενδεχομένως και απόλυσης, κ.ο.κ.).
Προσέξτε όμως:
H χρήση προσωπικών δεδομένων σε μια τέτοια περίπτωση, δεν νομιμοποιείται με τη δικαιολογία
"επειδή τα στοιχεία έχουν ήδη δημοσιευτεί"

Ο Omadeon αναγκάστηκε να κλείσει το προσωπικό του site και να κρύψει το βιογραφικό του σημείωμα, νομίζοντας ότι ευσταθεί αυτή η άποψη. Ομως δεν ισχύει καθόλου! Το ιστοσημείωμα που τον στοχοποιεί είναι παράνομο, ενώ αντιβαίνει και στους κανονισμούς (Terms of Service / ToS) όλων των εταιριών. Εντός των ημερών αναμένονται ενέργειες για να κατεβεί το ιστολόγιο που παρανομεί σε βάρος του Omadeon, αν δεν το κατεβάσει η Blogger: Νομικές ενέργειες που ενδέχεται να είναι εκπληκτικές σε αυστηρότητα και βλαβερότητα για τους παρανομούντες. Θα δείτε τους λόγους γι' αυτό λίγο πιο κάτω. Επιπλέον, καμμία σχέση δεν έχει αυτή η υπόθεση με την υποτιθέμενη "λογοκρισία" του forum των επιτιθέμενων ή με άλλες εσφαλμένες ιδέες τους (αυτή η διευκρίνιση προστέθηκε εκ των υστέρων κατά παράκληση του Omadeon, αν και είναι μάλλον προφανής για όποιον ψάξει το θέμα).

Βεβαίως, η καλύτερη προστασία από τέτοια παρατράγουδα είναι η χρήση ανωνυμίας και ψευδωνύμων. Αν όμως δεν θέλουμε (ή δεν μπορούμε) να χρησιμοποιήσουμε ψευδώνυμα, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και νόμιμες οι κακόβουλες χρήσεις των προσωπικών δεδομένων μας από τρίτα πρόσωπα. Αντίθετα, είναι παράνομες.
Αν έχετε πληγεί από αυτό το είδος ψηφιακού τραμπουκισμού, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τους διαχειριστές των ιστοτόπων όπου φιλοξενούνται οι παραβάτες, αλλά και με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: Οι αρμοδιότητές της καλύπτουν τόσο τη συκοφαντική δυσφήμηση όσο και την παράνομη δημοσιοποίηση ή διακίνηση προσωπικών δεδομένων. Επίσης, την Ελληνική "Ανοιχτή γραμμή για παράνομο διαδικτυακό περιεχόμενο" (http://www.safeline.gr). Yπάρχουν, τέλος, πάγιοι κανόνες στο διαδίκτυο που πρέπει να τηρούνται από κάθε ιστότοπο:
  1. Αν έχετε αναρτήσει κάπου στο διαδίκτυο τα προσωπικά σας στοιχεία, κανείς δεν επιτρέπεται να τα χρησιμοποιήσει σε δημοσίευμα που προτρέπει το κοινό να σας προκαλέσει επαγγελματική βλάβη ή παρενόχληση, ή άλλου είδους αθέμιτη προσωπική ζημία -άσχετα αν τα στοιχεία αυτά είναι δημόσια, ιδιωτικά, ή προσβάσιμα κάτω από προϋποθέσεις.
  2. Για την ακρίβεια, τα ευαίσθητα προσωπικά στοιχεία, ακόμη και αν εκτίθενται σε κοινή θέα από εσάς τους ίδιους, δεν μπορούν ποτέ να επαναδημοσιεύονται, χωρίς τη ρητή άδειά σας (σύμφωνα με το νόμο 2472/1997) . Τέτοια στοιχεία είναι π.χ η διεύθυνση και το τηλέφωνό σας ή το τηλέφωνο του εργοδότη σας, τα στοιχεία κάποιων συγγενών σας, ή γενικά όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για λόγους παρενόχλησης ή για να σας βλάψουν με οποιονδήποτε αθέμιτο τρόπο.
  3. Εξαιρούνται -εν μέρει- αυτών των κανόνων, τα τηλέφωνα και οι διευθύνσεις πολιτικών ή άλλων λειτουργών του κράτους και ιδιωτικών εταιριών με αρμοδιότητες εξυπηρέτησης πολιτών, ή γενικά οποιαδήποτε στοιχεία έχουν δημοσιοποιηθεί για λόγους επικοινωνίας με το κοινό από πρόσωπα, εταιρίες, υπηρεσίες ή οργανισμούς. Και πάλι, βέβαια, υπάρχουν όρια, π.χ. δεν είναι καθόλου παράνομο να προτρέψετε τους αναγνώστες του ιστολογίου σας να στείλουν ένα γράμμα διαμαρτυρίας σε κάποιον πολιτικό ή σε ένα ανώτατο στέλεχος κάποιας εταιρίας. Είναι όμως παράνομο να τους προτρέψετε και να του... κάψουν το σπίτι, παραθέτοντας τη διεύθυνσή του!
Πολύς κόσμος δεν κατανοεί τη σημασία του νόμου 2472/1997 (και άλλων) για τη συμπεριφορά μας στο διαδίκτυο. Ο νόμος αυτός είναι δρακόντιος, αλλά επιτρέπει και κάποιες (πολύ συγκεκριμμένες) εξαιρέσεις, τις οποίες απαριθμεί στο άρθρο 6. Ομως καμμία από αυτές τις εξαιρέσεις δεν μπορεί να εφαρμοστεί για την υπεράσπιση του ρυπαρογραφήματος που συζητάμε. Αυτό όχι μόνο συκοφαντεί, αλλά και ταυτόχρονα εκθέτει το θύμα του εσκεμμένα σε εικονικό λυντσάρισμα, με ενδεχόμενο αποτέλεσμα  την απώλεια της δουλειάς του, ή άλλων πόρων ζωής.

Σημειώστε ότι αν -αντίθετα- αντί συκοφάντησης υπήρχε διάθεση... εγκωμιασμού, τότε -όσο και αν μας φαίνεται περίεργο- θα χρειαζόταν και πάλι η ρητή άδεια του κατόχου των στοιχείων, προκειμένου αυτά να δημοσιοποιηθούν εκ νέου. Γιατί; -Μα είναι προφανές ότι ο κάτοχός τους π.χ. μπορεί να μη θέλει να ενοχληθεί στο τάδε τηλέφωνο ή στην τάδε διεύθυνση, ή μπορεί αυτά τα στοιχεία να είναι λανθασμένα, ή μπορεί να θέλει η δουλειά του (ή κάποια άλλη δραστηριότητά του) να μη δημοσιοποιείται μαζί με αυτά τα συγκεκριμμένα στοιχεία (αλλά με κάποια άλλα), κ.ο.κ.  [δείτε και σημ.1 πιο κάτω].

Ιδιαίτερα αυστηρά αποσπάσματα του νόμου 2472/1997 είναι και τα εξής (ιδίως το δεύτερο):
4. Όποιος χωρίς δικαίωμα επεμβαίνει με οποιονδήποτε τρόπο σε αρχείο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή λαμβάνει γνώση των δεδομένων αυτών ή τα αφαιρεί, αλλοιώνει, βλάπτει, καταστρέφει, επεξεργάζεται, μεταδίδει, ανακοινώνει, τα καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδομένων, ή τα εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή και αν πρόκειται για ευαίσθητα δεδομένα με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου (1.000.000) έως δέκα εκατομμυρίων (10.000.000) δραχμών, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις
[...]
Αν ο υπαίτιος των πράξεων των παρ. 1 έως 5 του παρόντος άρθρου είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος, ή να βλάψει τρίτον, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή τουλάχιστον δύο εκατομμυρίων (2.000.000) δραχμών έως δέκα εκατομμυρίων (10.000.000) δραχμών.
Κοντολογίς, αν ο φίλος ιστολόγος π.χ. χάσει τη δουλειά του, εξ αιτίας αυτού του προσώπου (που τον εξέθεσε) ή αν -εξίσου- αποδειχθεί η κακή πρόθεση αυτού του προσώπου να προκαλέσει κάτι ανάλογο, τότε ο νόμος προβλέπει για τον υπαίτιο τουλάχιστον 2 έως και 10 χρόνια φυλακή, καθώς και χρηματική ποινή τουλάχιστον 2 εκατομμυρίων δραχμών. Ε, μάλλον περιττεύει να μεταφράσω το εν λόγω ποσό σε ευρώ. Ξεχάστε το! Καλύτερα να το ξανασκεφτεί ο υπαίτιος, ζητώντας και συγνώμη, αφού κατεβάσει την απειλή του. Γιατί (αν μη τι άλλο) το αδίκημά του έχει ήδη συντελεσθεί και είναι ήδη κολάσιμο. (Αν κατεβάσει την ιστοσελίδα τότε αυτό θα θεωρηθεί -βεβαίως- ισχυρό ελαφρυντικό και ένδειξη μεταμέλειας).

Εχουμε αρκετούς ωραίους νόμους στην Ελλάδα, που διασφαλίζουν εκπληκτικά τα δικαιώματά μας, αλλά δυστυχώς δεν τους ξέρουμε και δεν τους αξιοποιούμε. Ας αφήσουμε το ότι ενίοτε δεν εφαρμόζονται σωστά ούτε στα δικαστήρια (βλ. περίπτωση αθώωσης Πλεύρη).

Γιάννης Παπ.

[σημ.1] Το ότι παραβλέπουμε συχνά αυτές τις αυστηρές διατάξεις του νόμου 2472/1997, δρώντες "εν καλή πίστει", π.χ. μεταφέροντας τηλέφωνα και διευθύνσεις φίλων μας από το ένα site στο άλλο χωρίς τη ρητή άδειά τους, αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν ισχύει ο νόμος, ενώ οπωσδήποτε αυτή η παράτυπη καλοπροαίρετη πρακτική δεν κάνει την κακή -ή εσκεμμένα βλαπτική- χρήση των προσωπικών στοιχείων κάποιου άλλου προσώπου λιγότερο αυστηρά κολάσιμη. Στην περίπτωση εξάλλου της "φιλικής αντιγραφής στοιχείων", μπορεί κανείς να επικαλεστεί την δια λόγου ή και εκ των προτέρων άδεια του κατόχου τους να μεταφερθούν αλλού - πράγμα το οποίο δεν ισχύει καθόλου για τη μη-φιλική αντιγραφή προσωπικών στοιχείων, πόσω μάλλον για τη συνοδευόμενη από συκοφαντίες ή εξυπηρετούσα άλλον κακό σκοπό.

Γενικότερα για το cyber-bullying, δείτε τα link που πρότεινε ο Omadeon: